Knoopvrije Radiata Pine vormt een uitstekende grondstof voor allerlei thermisch of chemisch gemodificeerde houtproducten. Pinus Radiata is een snelgroeiende zachthoutsoort die grotendeels in monocultuur gezet wordt. Haar zachte en open structuur zorgt dat ze uitstekend behandeld kan worden voor chemische modificatie. Er nadert echter een (stevig) tekort in deze houtsoort. Hoe komt dit?

"In het natuurlijke verspreidingsgebied wordt radiata pine niet hoger dan 35m en niet ouder dan 70 jaar.
De groeisnelheid bedraagt tot 2m per jaar. 
In de aangeplante gebieden bereikt de zeer snelle groeier afhankelijk van de groeiomstandheden 24-27m in 20 jaar. 
De omlooptijd voor zaaghout, in plantages ligt rond de 20-25 jaar en indien gesnoeid wordt kunnen takvrije stammen een lengte van 12m en een diameter van 50cm verkregen worden."
(Bron: Houtvademecum)

We zoomen even in op enkele woorden: "indien gesnoeid wordt".
Radiata Pine is een naaldhout met zeer brede jaarringen (10-25mm) en heeft net als Europees grenen de karakteristieke grote knoesten.
Hoe komt het dan dat wij Radiata Pine als knoopvrij of knooparm kennen?

Om een knooparme plank in Radiata Pine te produceren, moet men de boomstam meerdere keren voor haar twaalf jarige leeftijd ontdoen worden van haar onderste takken ofwel 'Pruning'.
Dit is een arbeidsintensieve bewerking van de bomen die de prijs verhoogt, maar ook het rendement per hectare bos doet dalen.

In Nieuw Zeeland kunnen we een onderscheid maken twee soorten bossen van Radiata Pine.
Enerzijds hebben we de bossen die gepruned worden (ontdoen van hun onderste takken).
Anderzijds hebben we de bossen die niet gepruned worden.

De bossen die niet gepruned worden, worden geoogst voor structureel hout waarbij knopen geen probleem vormen.
Dit hout is doorgaans een stuk goedkoper, kent grote knoesten en kent een veel hoger zaagvolume per hectare.

De bossen die gepruned worden, krijgen dus gedeeltelijk een takvrije stam waaruit de knooparme planken gezaagd worden.
Waar het knooparme deel maar 28% van het volume hout per boom heeft, vertegenwoordigd het wel 50% van de waarde van de boom.
Het herhaaldelijk prunen van de boomstam zorgt voor een hogere kwaliteit van hout door het ontbreken van de grote knoesten.

Waar zit het probleem dan juist?

In 1996 stapte Carter Holt Harvey over op het zogenaamde "Millennium"-regime, waarmee de aanhoudende aanleg van gesnoeide bossen werd stopgezet en de focus kwam te liggen op structurele zaagblokken (met grote knoesten) met een groter volume en een lagere rotatie en dus zonder snoeikosten.
De verwachting was dat de technologische vooruitgang ervoor zou zorgen dat het knoestige hout meer en beter zou toegepast gaan worden.
Dit zorgde ervoor dat de overstap van geprunde bomen naar 'gewone' bomen ingezet werd.

Waar je meermaals de takken moet verwijderen (prunen) voor het twaalfde jaar en de bomen in plantages pas na 20-25 jaar geveld worden, betekent dit dat we aan de vooravond staan van grote vermindering in beschikbaarheid van knooparm Radiata Pine (zie grafiek bovenaan).
Deze ketting kan ook niet van de ene dag op de andere weer opgestart worden.
Mocht men dit vandaag opnieuw in gang trappen, zal dit over twintig jaar zijn rendement tonen.

Opgelet:
Deze grafiek geeft enkel de (neerwaartse) beschikbaarheid van knooparm hout weer en houdt geen rekening met de vraag.
In de veronderstelling dat de vraag ook stijgt, zal deze beschikbaarheid nog (veel) problematischer worden.

Er zijn in West-Europa meerdere houtproducten die gebruik maken van een chemische modificatie.
Ze hebben enerzijds nood aan een zachte, open structuur om goed te kunnen bewerken.
Anderzijds hebben ze ook nood aan een knooparme houtsoort, daar de knopen tijdens het modificatieproces doorgaans kapot gaan.

Een van de oplossingen voor deze chemische modificaties is het inzetten op smallere plankbreedtes.
De beschikbaarheid gaat in de komende jaren in een stijl tempo achteruit, terwijl de vraag lijkt te stijgen.
Het gaat essentieel zijn om het rendement van de beschikbare hoeveelheid te optimaliseren.
De keuze voor smaller hout is dan een logische optie.

Een andere optie is uitwijken naar andere zachthoutsoorten die knooparm zijn.
Helaas wringt het schoentje daar.
De meeste zachte houtsoorten met een open structuur hebben knopen.
Men zou kunnen opteren voor een tropische zachthoutsoort, maar dan wijkt men sterk af van de eigen ideologie.

We zijn benieuwd wat de toekomst brengt!